Φαρμακοθεραπευτική ομάδα: Εκτοπαρασιτοκτόνα για τοπική χρήση, συμπεριλ. Εντομοκτόνων, συνδυασμοί φιπρονίλης
Κωδικός ATCvet: QP53AX65
Η φιπρονίλη είναι ένα εντομοκτόνο και ακαρεοκτόνο που ανήκει στην οικογένεια των φαινυλοπυραζολών. Δρα μέσω της αλληλεπίδρασης με τους χημειο-εξαρτώμενους διαύλους χλωρίου, ιδιαίτερα εκείνους που εξαρτώνται από τον νευροδιαβιβαστή γ-αμινοβουτυρικό οξύ, εμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο την προ- και μετά-συναπτική μεταφορά ιόντων χλωρίου διαμέσου των κυτταρικών μεμβρανών. Αυτό οδηγεί σε ανεξέλεγκτη δραστηριότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος και σε θάνατο των εντόμων ή των ακάρεων. Η φιπρονίλη σκοτώνει τους ψύλλους εντός 24 ωρών, τους κρότωνες (Dermacentor reticulatus, Dermacentor variabilis, Rhipicephalus sanguineus, Ixodes scapularis, Ixodes ricinus, Haemaphysalis longicornis, Haemaphysalis flava, Haemaphysalis campanulata) και τις ψείρες εντός 48 ωρών μετά την έκθεση.
Η (S)-methoprene είναι ένας ρυθμιστής ανάπτυξης εντόμων (Insect Growth Regulators, IGR) της κατηγορίας ενώσεων που είναι γνωστές ως ανάλογα νεανικής ορμόνης οι οποίες αναστέλλουν την ανάπτυξη των άωρων σταδίων των εντόμων. Αυτή η ένωση μιμείται τη δράση της νεανικής ορμόνης και προκαλεί μειωμένη ανάπτυξη και θάνατο των ψύλλων που βρίσκονται σε αναπτυξιακό στάδιο. Η ωοκτόνος δράση της (S)-methoprene επί του ζώου είναι αποτέλεσμα είτε της άμεσης διείσδυσης στο κέλυφος των νεογεννηθέντων αυγών είτε της απορρόφησης μέσω της επιδερμίδας των ενήλικων ψύλλων. Η (S)-methoprene είναι επίσης αποτελεσματική στην πρόληψη της ανάπτυξης των προνυμφών και των νυμφών, γεγονός που εμποδίζει τη μόλυνση του περιβάλλοντος των θεραπευόμενων ζώων από τις άωρες μορφές των ψύλλων.
Μελέτες μεταβολισμού της φιπρονίλης απέδειξαν ότι ο κύριος μεταβολίτης είναι το σουλφονυλοπαράγωγο της φιπρονίλης.
Η (S)-methoprene αποδομείται εκτενώς σε διοξείδιο του άνθρακα και οξικό άλας τα οποία στη συνέχεια ενσωματώνονται σε ενδογενείς ουσίες.
Το φαρμακοκινητικό προφίλ μετά την τοπική εφαρμογή του συνδυασμού φιπρονίλης και (S)-methoprene μελετήθηκε σε σκύλους σε σύγκριση με την ενδοφλέβια χορήγηση δόσης φιπρονίλης ή (S)-methoprene μόνο. Αυτό προσδιόρισε την απορρόφηση και τις άλλες φαρμακοκινητικές παραμέτρους. Η τοπική εφαρμογή οδήγησε σε χαμηλή συστηματική απορρόφηση της φιπρονίλης (11%) με μέση μέγιστη συγκέντρωση (Cmax) περίπου 35 ng/ml φιπρονίλης και 55 ng/ml σουλφονυλοφιπρονίλης στο πλάσμα.
Οι μέγιστες συγκεντρώσεις της φιπρονίλης στο πλάσμα επιτυγχάνονται βραδέως (μέση τιμή tmax περίπου 101 ώρες), και μειώνονται αργά (μέσος τελικός χρόνος ημίσειας ζωής περίπου 154 ώρες, με υψηλότερες τιμές να παρατηρούνται σε αρσενικούς σκύλους).
Η φιπρονίλη μεταβολίζεται εκτενώς σε σουλφονυλοφιπρονίλη μετά από τοπική χορήγηση.
Σε σκύλους μετά από τοπική εφαρμογή οι συγκεντρώσεις της (S)- methoprene στο πλάσμα ήταν χαμηλότερες του ορίου ποσοτικοποίησης (20 ng/ml).
Τόσο η (S)-methoprene όσο και η φιπρονίλη, μαζί με τον κύριο μεταβολίτη της, κατανέμονται καλώς στο τρίχωμα του σκύλου εντός μιας ημέρας μετά την εφαρμογή. Οι συγκεντρώσεις της φιπρονίλης, της σουλφονυλοφιπρονίλης και της (S)-methoprene στο τρίχωμα μειώνονται με το χρόνο και είναι ανιχνεύσιμες για τουλάχιστον 60 ημέρες μετά τη χορήγηση της δόσης. Τα παράσιτα σκοτώνονται κυρίως από την επαφή παρά από τη συστηματική έκθεση.
Δεν παρατηρήθηκε φαρμακολογική αλληλεπίδραση μεταξύ της φιπρονίλης και της (S)-methoprene.