Φαρμακοθεραπευτική ομάδα: Αντιβακτηριακά για συστηματική χρήση, Τετρακυκλίνες
Κωδικός ATCvet: QJ01AA02
Η δοξυκυκλίνη είναι ένα αντιβιοτικό ευρέος φάσματος της κατηγορίας των τετρακυκλινών, δραστική έναντι μεγάλου αριθμού κατά Gram θετικών και κατά Gram αρνητικών βακτηρίων, συμπεριλαμβανομένων τόσο των αερόβιων όσο και των αναερόβιων ειδών.
Η δοξυκυκλίνη αναστέλλει τη βακτηριακή σύνθεση πρωτεϊνών δεσμεύοντας τις ριβοσωμικές υπομονάδες 30-S. Με αυτόν τον τρόπο, παρεμβαίνει στη δέσμευση του αμινοακετυλ-tRNA στη θέση δέκτη στο σύμπλοκο mRNA-ριβοσώματος και αποτρέπει τη σύζευξη αμινοξέων με τις επιμηκυνόμενες πεπτιδικές αλυσίδες. Η δοξυκυκλίνη έχει κυρίως βακτηριοστατική δράση.
Η διείσδυση της δοξυκυκλίνης στο βακτηριακό κύτταρο πραγματοποιείται τόσο με ενεργητική μεταφορά όσο και με παθητική διάχυση.
Οι κύριοι μηχανισμοί επίκτητης αντίστασης στα αντιβιοτικά της κατηγορίας των τετρακυκλινών περιλαμβάνουν την ενεργό εκροή και τη ριβοσωμική προστασία. Ένας τρίτος μηχανισμός είναι η ενζυματική αποικοδόμηση. Τα γονίδια που διαμεσολαβούν την αντίσταση μπορεί να περιέχονται σε πλασμίδια ή τρανσποζόνια, όπως για παράδειγμα, tet(M), tet(O) και tet(B) που μπορούν να απαντώνται τόσο σε κατά Gram θετικούς όσο και σε κατά Gram αρνητικούς οργανισμούς συμπεριλαμβανομένων κλινικών απομονώσεων.
Η διασταυρούμενη αντίσταση με άλλες τετρακυκλίνες είναι συχνή αλλά εξαρτάται από τον μηχανισμό που προσδίδει αντίσταση. Λόγω της μεγαλύτερης λιποδιαλυτότητας και της μεγαλύτερης ικανότητας να διέρχεται μέσα από τις κυτταρικές μεμβράνες (σε σύγκριση με την τετρακυκλίνη), η δοξυκυκλίνη διατηρεί έναν ορισμένο βαθμό αποτελεσματικότητας έναντι μικροοργανισμών με επίκτητη αντίσταση στις τετρακυκλίνες μέσω αντλιών εκροής. Ωστόσο, η αντίσταση που προκαλείται από πρωτεΐνες ριβοσωμικής προστασίας προσδίδει διασταυρούμενη αντίσταση στη δοξυκυκλίνη.
Οι ακόλουθες τιμές MIC για τα στοχευόμενα βακτήρια συλλέχθηκαν μεταξύ 2017 και 2018 ως μέρος συνεχιζόμενων ευρωπαϊκών μελετών επιτήρησης:
| Βακτηριακό παθογόνο | Προέλευση (αριθμός στελεχών που εξετάστηκαν) | MIC50 (μg/ml) | MIC90 (μg/ml) |
|---|---|---|---|
| Bordetella bronchiseptica | Σκύλος – αναπνευστική οδός (38) | 0,12 | 0,5 |
| Bordetella bronchiseptica | Γάτα – αναπνευστική οδός (11) | 0,12 | 0,12 |
| Pasteurella spp. | Σκύλος – αναπνευστική οδός (27) | 0,12 | 0,25 |
| Pasteurella spp. | Γάτα – αναπνευστική οδός (77) | 0,12 | 0,25 |
Τα δεδομένα ευαισθησίας στα αντιβιοτικά για το Ehrlichia canis είναι περιορισμένα.
Μετά την από του στόματος χορήγηση, η βιοδιαθεσιμότητα της δοξυκυκλίνης είναι περίπου 45% σε σκύλους και γάτες. Οι μέγιστες συγκεντρώσεις 1,4 μg/ml (σκύλοι) και 4,3 μg/ml (γάτες) επιτυγχάνονται εντός 3 ωρών μετά την από του στόματος χορήγηση, γεγονός που υποστηρίζει ότι η δοξυκυκλίνη απορροφάται γρήγορα από τον γαστρεντερικό σωλήνα.
Η δοξυκυκλίνη διανέμεται ευρέως σε ολόκληρο τον οργανισμό λόγω των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών της, καθώς είναι εξαιρετικά λιποδιαλυτή. Η δέσμευση πρωτεϊνών σε σκύλους αναφέρεται ως 91,75% ± 0,63 και 91,4% στη βιβλιογραφία. Στις γάτες, σε μια δημοσίευση αναφέρεται δέσμευση πρωτεΐνης 98,35% (+/-0,24).
Οι συγκεντρώσεις στους ιστούς, με εξαίρεση το δέρμα, είναι γενικά υψηλότερες από τα επίπεδα στο πλάσμα, συμπεριλαμβανομένων των οργάνων απέκκρισης (ήπαρ, νεφροί και έντερα) και για τους πνεύμονες.
Μετά από μία μόνο χορήγηση, ο χρόνος ημιζωής (Τ1/2) είναι 8,37 ώρες στις γάτες. Η απέκκριση πραγματοποιείται σε αμετάβλητη ενεργή μορφή (90%) μέσω των κοπράνων (περίπου 75%), μέσω των ούρων (περίπου 25%) και λιγότερο από 5% μέσω των χοληδόχων πόρων.