Φαρμακοθεραπευτική ομάδα: Οπιοειδή, παράγωγα της οριπαβίνης, βουπρενορφίνη
Κωδικός ATCvet: QN02AE01
Συνοπτικά, η βουπρενορφίνη είναι ένα ισχυρό, μακράς διάρκειας δράσης αναλγητικό που δρα στους υποδοχείς οπιοειδών στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Η βουπρενορφίνη μπορεί να ενισχύσει τις επιδράσεις άλλων παραγόντων που δρουν κεντρικά, αλλά αντίθετα με τα περισσότερα οπιοειδή, η βουπρενορφίνη έχει, σε κλινικές δόσεις, μόνο περιορισμένο κατασταλτικό αποτέλεσμα από μόνη της.
Η βουπρενορφίνη ασκεί την αναλγητική δράση της μέσω υψηλής σύνδεσης υψηλής συγγένειας με διάφορες υποκατηγορίες υποδοχέων οπιοειδών, κυρίως, στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Στα επίπεδα κλινικών δόσεων για την αναλγησία, η βουπρενορφίνη συνδέεται με τους υποδοχείς οπιοειδών με υψηλή συγγένεια και υψηλή συνάφεια υποδοχέα, έτσι ώστε η αποσύνδεση από τη θέση του υποδοχέα είναι βραδεία, όπως καταδείχθηκε στις μελέτες in vitro.
Αυτή η μοναδική ιδιότητα της βουπρενορφίνης θα μπορούσε να εξηγήσει τη μεγαλύτερη διάρκεια δράσης της σε σύγκριση με τη μορφίνη. Σε συνθήκες όπου υπερβολικός αγωνιστής οπιοειδών είναι ήδη συνδεδεμένος στους υποδοχείς οπιοειδών, η βουπρενορφίνη μπορεί να ασκήσει ναρκωτική ανταγωνιστική δράση ως συνέπεια της σύνδεσης υψηλής συγγένειας με τους υποδοχείς οπιοειδών, τέτοια ώστε έχει καταδειχθεί ανταγωνιστική δράση στο ισοδύναμο της μορφίνης ναλοξόνη.
Η βουπρενορφίνη έχει μικρή επίδραση στην κινητικότητα του γαστρεντερικού σωλήνα.
Η βουπρενορφίνη απορροφάται ταχέως μετά από ενδομυϊκή ένεση στα διάφορα είδη ζώων. Η ουσία είναι εξαιρετικά λιπόφιλη και ο όγκος κατανομής στα διαμερίσματα του σώματος είναι μεγάλος.
Φαρμακολογικές επιδράσεις (π.χ. μυδρίαση) μπορεί να εμφανιστούν εντός λεπτών από τη χορήγηση και σημεία καταστολής κανονικά εμφανίζονται μετά από 15 λεπτά. Οι αναλγητικές επιδράσεις στους σκύλους και τις γάτες εμφανίζονται γύρω στα 30 λεπτά με μέγιστες επιδράσεις να παρατηρούνται συνήθως περίπου σε 1-1,5 ώρες. Σε άλογα χωρίς πόνο, αντιαλγοδεκτικές επιδράσεις εμφανίζονται κατά τη διάρκεια των πρώτων 15 – 30 λεπτών· μέγιστες αντιαλγοδεκτικές επιδράσεις εμφανίζονται μεταξύ ¾ και 6 ωρών μετά τη χορήγηση.
Μετά από ενδοφλέβια χορήγηση σε σκύλους σε δόση 20 μg/kg, ο μέσος τελικός χρόνος ημίσειας ζωής ήταν 9 ώρες και η μέση κάθαρση ήταν 24 ml/kg/min, ωστόσο, παρατηρείται σημαντική διακύμανση μεταξύ σκύλων στις φαρμακοκινητικές παραμέτρους. Μετά από ενδομυϊκή χορήγηση σε γάτες, ο μέσος τελικός χρόνος ημίσειας ζωής ήταν 6,3 ώρες και η κάθαρση ήταν 23 ml/kg/min, ωστόσο, παρατηρήθηκε σημαντική διακύμανση μεταξύ γατών στις φαρμακοκινητικές παραμέτρους.
Μετά από ενδοφλέβια χορήγηση σε άλογα, η βουπρενορφίνη έχει μέσο χρόνο παραμονής περίπου 150 λεπτά, όγκο κατανομής περίπου 2,5 l/kg και ρυθμό κάθαρσης 10 l/λεπτό. Συνδυασμένες φαρμακοκινητικές και φαρμακοδυναμικές μελέτες έχουν καταδείξει σημαντική υστέρηση μεταξύ των συγκεντρώσεων στο πλάσμα και της αναλγητικής δράσης. Οι συγκεντρώσεις της βουπρενορφίνης στο πλάσμα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των δοσολογικών σχημάτων στα ζώα, τα οποία πρέπει να καθορίζονται παρακολουθώντας την ανταπόκριση του ασθενούς.
Η κύρια οδός απέκκρισης σε όλα τα είδη ζώων εκτός από το κουνέλι (όπου κυριαρχεί η απέκκριση μέσω των ούρων) είναι τα κόπρανα. Η βουπρενορφίνη υφίσταται N- αποαλκυλίωση και σύζευξη με γλυκουρονίδια από το εντερικό τοίχωμα και το ήπαρ και οι μεταβολίτες της απεκκρίνονται μέσω της χολής στη γαστρεντερική οδό.
Σε μελέτες κατανομής στους ιστούς που πραγματοποιήθηκαν σε αρουραίους και πιθήκους ρέζους, οι υψηλότερες συγκεντρώσεις σχετιζόμενου με το φάρμακο υλικού παρατηρήθηκαν στο ήπαρ, στον πνεύμονα και στον εγκέφαλο. Τα μέγιστα επίπεδα (Cmax) εμφανίστηκαν γρήγορα και υποχώρησαν σε χαμηλά επίπεδα 24 ώρες μετά τη δοσολογία.
Μελέτες πρωτεϊνικής δέσμευσης σε αρουραίους κατέδειξαν ότι η βουπρενορφίνη συνδέεται σε υψηλό βαθμό με τις πρωτεΐνες του πλάσματος, κυρίως με άλφα και βήτα σφαιρίνες.