Φαρμακοθεραπευτική ομάδα: Ανοσοκατασταλτικά, Αναστολείς καλσινευρίνης, Κυκλοσπορίνη
ATCvet code: QL04AD01
Η κυκλοσπορίνη (γνωστή επίσης και ως κυκλοσπορίνη, κυκλοσπορίνη Α, CsA) είναι ένας εκλεκτικός ανοσοκαταστολέας. Είναι ένα κυκλικό πολυπεπτίδιο που αποτελείται από 11 αμινοξέα, έχει μοριακό βάρος 1203 daltons και δρα επιλεκτικά και αναστρέψιμα στα Τ-λεμφοκύτταρα.
Η κυκλοσπορίνη επιδεικνύει αντιφλεγμονώδη και αντικνησμώδη δράση στη θεραπεία της αλλεργικής ή ατοπικής δερματίτιδας. Η κυκλοσπορίνη έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλει επιλεκτικά την ενεργοποίηση των Τ-λεμφοκυττάρων σε αντιγονική διέγερση, μειώνοντας την παραγωγή της IL-2 και άλλων κυτοκινών που προέρχονται από Τ-κύτταρα. Η κυκλοσπορίνη έχει επίσης την ικανότητα να αναστέλλει τη λειτουργία εμφάνισης του αντιγόνου στο ανοσοποιητικό σύστημα του δέρματος. Με παρόμοιο τρόπο, αναστέλλει τη συγκέντρωση και ενεργοποίηση των εωσινοφίλων, την παραγωγή κυτοκινών από τα κερατινοκύτταρα, τις λειτουργίες των κυττάρων του Langerhans, την αποκοκκίωση των βασεόφιλων και συνεπώς την απελευθέρωση της ισταμίνης και των προ-φλεγμονωδών κυτοκινών.
Η κυκλοσπορίνη δεν καταστέλλει την αιμοποίηση και δεν έχει καμία επίδραση στη λειτουργία των φαγοκυττάρων.
Η βιοδιαθεσιμότητα της κυκλοσπορίνης είναι περίπου 35% στους σκύλους. Η μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα επιτυγχάνεται μέσα σε 1 ώρα. Η βιοδιαθεσιμότητα είναι καλύτερη και υπόκειται λιγότερο σε επιμέρους διακυμάνσεις, εάν η κυκλοσπορίνη χορηγείται σε νηστικά ζώα και όχι κατά τα γεύματα.
Η βιοδιαθεσιμότητα της κυκλοσπορίνης που χορηγείται σε γάτες μετά από νηστεία 24 ωρών (μαζί με μικρή ποσότητα τροφής) ή αμέσως μετά την τροφή ήταν 29% και 23% αντίστοιχα. Η μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα επιτυγχάνεται γενικά μέσα σε 1 έως 2 ώρες όταν δίνεται σε νηστικές γάτες. Μετά τη χορήγηση από το στόμα της κυκλοσπορίνης μέσω του φαγητού σε νηστικές γάτες, η μέγιστη συγκέντρωη στο πλάσμα επιτεύχθηκε μέσα σε 1,5 έως 5 ώρες. Η απορρόφηση μπορεί να καθυστερήσει αρκετές ώρες όταν δίνεται μετά την τροφή. Παρά τις διαφορές στη φαρμακοκινητική του φαρμάκου που χορηγείται είτε μαζί με την τροφή είτε απευθείας μέσα στο στόμα της γάτας που προηγουμένως έχει καταναλώσει τροφή, έχει φανεί ότι επιτυγχάνεται η ίδια κλινική απόκριση.
Σε σκύλους, ο όγκος κατανομής είναι περίπου 7,8 l/kg. Η κυκλοσπορίνη κατανέμεται ευρέως σε όλους τους ιστούς. Μετά από επαναλαμβανόμενη καθημερινή χορήγηση σε σκύλους, η συγκέντρωση κυκλοσπορίνης στο δέρμα είναι πολλές φορές υψηλότερη από τη συγκέντρωση στο αίμα.
Σε γάτες, ο όγκος κατανομής σε σταθερή κατάσταση είναι περίπου 3,3 l/kg. Η κυκλοσπορίνη κατανέμεται ευρέως σε όλους τους ιστούς, συμπεριλαμβανομένου του δέρματος.
Η κυκλοσπορίνη μεταβολίζεται κυρίως στο ήπαρ από το κυτόχρωμα Ρ450 (CYP 3Α 4), αλλά επίσης και στο έντερο. Ο μεταβολισμός πραγματοποιείται κυρίως με τη μορφή υδροξυλίωσης και απομεθυλίωσης, που οδηγεί σε μεταβολίτες με μικρή ή καθόλου δραστηριότητα.
Η αμετάβλητη κυκλοσπορίνη αντιπροσωπεύει περίπου το 25% των κυκλοφορούντων συγκεντρώσεων αίματος κατά τη διάρκεια των πρώτων 24 ωρών στους σκύλους.
Η αποβολή γίνεται κυρίως μέσω των κοπράνων. Μια μικρή ποσότητα της χορηγούμενης δόσης απεκκρίνεται με τα ούρα, ως αδρανείς μεταβολίτες. Στους σκύλους, ο χρόνος ημίσειας ζωής κυμαίνεται περίπου 10-20 ώρες. Καμία σημαντική συσσώρευση δεν παρατηρήθηκε στο αίμα των σκύλων που έλαβαν κυκλοσπορίνη για ένα έτος. Στις γάτες, παρατηρείται με επαναλαμβανόμενη δοσολογία μια μικρή βιοσυσσώρευση που σχετίζεται με τον μεγάλο χρόνο ημίσειας ζωής του φαρμάκου (περίπου 24 ώρες). Η σταθερή κατάσταση στις γάτες επιτυγχάνεται μέσα σε 7 ημέρες, με εύρος συντελεστή βιοσυσσώρευσης από 1,0 έως 1,72 (τυπικά 1-2).
Στις γάτες, υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις μεταξύ των ατόμων όσον αφορά τη συγκέντρωση στο πλάσμα. Με τη συνιστώμενη δοσολογία, η συγκέντρωση της κυκλοσπορίνης στο πλάσμα δεν προκαθορίζει την κλινική απόκριση και, συνεπώς, δεν συνιστάται η παρακολούθηση των επιπέδων στο αίμα.